 |
|
 |
|
 اخبار سال |
 فروردین | اردیبهشت | خرداد |
| تیر | مرداد | شهریور |
| مهر | آبان | آذر |
| دی | بهمن | اسفند |
|
|
 |
|
 |
|
|
| |
| ۰۷ آبان ۱۳۸۶ |
مدیر کل صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی گفت: تولید محصولات گوناگون کشاورزی درسال جاری به مرز 104 میلیون و 500 هزار تن می رسد.
|
عباسعلی پاک نژاد مدیر کل دفتر صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس افزود: بخش کشاورزی به لحاظ دارا بودن پتانسیل‌ها و توانمندی‌های قابل توجه در منابع و عوامل تولید از قبیل اراضی مستعد و حاصلخیز کشاورزی، منابع آبی قابل استحصال، تنوع آب و هوایی در اقلیم‌های گوناگون، منابع تجدید شونده، جنگل‌ها و مراتع و دارا بودن هزاران کیلومتر مرز آبی و خشکی جهت دسترسی به بازارهای هدف محصولات کشاورزی و فرآورده‌های مربوطه توانسته است، در شرایط کنونی با تامین حدود 95 درصد مواد غذایی مورد نیاز جمعیت کشور و تامین بخش عمده‌ای از مواد اولیه مورد نیاز صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی بویژه صنایع غذایی بعنوان یکی از مهمترین بخش‌های اقتصادی کشور تلقی شود.
وی افزود: بخش کشاورزی با حدود 5/4 میلیون نفر بهره‌بردار، حدود 20 درصد تولید ناخالص داخلی، 25 درصد اشتغال و 25 درصد ارزش صادرات غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده و نقش محوری و تعیین کننده‌ای در اقتصاد ملی ایفاء می‌نماید.
مدیر کل صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی گفت: نتایج حاصل از جمع‌بندی آمارها موید این مطلب است که کشاورزی کشور طی دهه اخیر از رشد و توسعه چشمگیری برخوردار بوده، به گونه‌ای که با بهره‌برداری بهینه از منابع آب و خاک، کل تولید محصولات کشاورزی در زیر بخش‌های زراعی، باغی، دام و طیور و شیلات و آبزیان در سال 1385 به مرز 100 میلیون تن رسیده و پیش‌بینی می‌شود، این میزان تولید در پایان سال جاری (1386) به مرز 5/104 میلیون تن شامل 5/76 میلیون تن محصولات زراعی، 5/16 میلیون تن محصولات باغی، 7/10 میلیون تن محصولات دامی و طیور و 620 هزار تن محصولات شیلاتی رسیده و بر اساس پیش‌بینی‌های به عمل آمده در سند توسعه بخش کشاورزی در برنامه پنج ساله چهارم توسعه در سال پایانی برنامه (1388) تولید محصولات کشاورزی به مرز 112 میلیون تن افزایش می یابد که عملکرد گذشته بخش حاکی از این است که اهداف کمی برنامه قطعا عملی بوده و حتی بیش از میزان پیش بینی شده در سال پایانی برنامه ( 1388)امکان پذیر خواهد بود.
* ایران جزء 10 کشور اول در 20 محصول
پاک نژاد افزود: با توجه به مطالب یاد شده، می‌توان اظهار داشت، بخش کشاورزی یکی از مهمترین و تواناترین بخش‌های اقتصادی کشور بوده بگونه‌ای که ایران یکی از پنج کشور جهان می‌باشد که در تولید بیش از 20 محصول کشاورزی جزء 10 تولیدکننده عمده دنیا محسوب می‌شود، به نحوی که در محصول پسته، انار، خرما، زیره، زعفران و زرشک مقام اول جهانی را دارا می‌باشد.
وی ادامه داد: از طرفی امروزه امنیت غذایی سنگ بنای یک جامعه توسعه یافته و عنصر اصلی سلامت فکری، روانی و جسمی آن جامعه است، نا امنی غذایی معناداری هنجارها و ارزش‌های انسانی و دینی را شدیدا تحلیل خواهد برد. آموزه‌های دینی و ملی ما نیز به صراحت بر این امر صحه می‌گذارند که فقر هرگاه از دری وارد می‌شود، هنجارها و ارزش‌های دینی از در دیگر بیرون می‌روند و چون نظام سیاسی - اجتماعی کشور بر چنین شالوده‌هایی استوار است و هدف برجسته کردن یک چنین هنجارهایی در جامعه و نیز نهادینه کردن آنها در کنش‌های افراد است، لذا نا امنی غذایی می‌تواند چالش‌هایی را فراروی نظام سیاسی - اجتماعی کشور ایجاد نماید.
پاک نژاد معتقد است: امنیت غذایی دامنه انتخاب افراد را گسترش می‌دهد. قابلیت‌ها و استانداردهای زندگی را ارتقاء داده و امکان گزینش یک رویه معقول زندگی را برای افراد جامعه فراهم می‌نماید.تاریخ روابط بین کشورها نشان می‌دهد که کشورهای قدرتمند پیش‌تر موارد از مواد غذایی به عنوان حربه سیاسی علیه برخی از کشورهای دیگر بهره گرفته‌اند.
وی افزود: تجربه کشورهای کم تر توسعه یافته حاکی از این است که وابستگی آنها به واردات مواد غذایی از کشورهای توسعه یافته باعث ضربه پذیری سیاسی شان شده و امنیت ملی شان همواره از این محل در معرض تهدید قرار گرفته است.
مدیر کل صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی ادامه داد: پرداختن به امنیت غذایی هم از جنبه انسانی و هم از جنبه دینی و شرعی و هم از جنبه تامین سلامت جامعه از وظایف مهمی است که دولت جمهوری اسلامی ایران باید به آن بپردازد.
وی افزود: بنا به اهمیت موضوع شاهد و ناظر هستیم که قانونگذار در ماده (1) قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی تامین امنیت غذایی را به عنوان یکی از رسالت‌های محوری این وزارت تعیین نموده و در ماده 84 قانون برنامه پنجساله چهارم توسعه و سند چشم انداز بیست ساله کشور بر آن تاکید شده است.
پاک نژاد افزود: بخش کشاورزی برای انجام ماموریت قانونی خود، هدف آرمانی امنیت غذایی متکی بر تولید ملی با بهره‌گیری از علم و دانایی در فرآیند تولید و فرآوری و کاربرد بهره ورانه منابع آب، خاک و دیگر منابع مورد نیاز به همراه حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی را در دستور کار خود دارد. یکی از اهداف مهم بخش کشاورزی برای نیل به این آرمان افزایش ضریب امنیت غذایی کشور با تکیه بر تولید از منابع داخلی با تاکید بر خودکفایی در تولید محصولات اساسی کشاورزی کشور است.
مدیر کل صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی خاطر نشان ساخت: امنیت غذایی یکی از مهمترین اولویت‌هایی است که مرتب از سوی سیاستگذاران، برنامه‌ریزان کشورها مورد تاکید قرار گرفته است، لیکن متاسفانه در حالی که وارد هزاره سوم تاریخ شده‌ایم، اگر چه تولید غذایی در جهان افزایش یافته است و منابع پایدار کشاورزی و امکانات تولید کشورهای در حال توسعه نیز ظرفیت‌های بالقوه‌ای به مراتب بیشتر از توان بکار گرفته را دارند، ولی هنوز بسیاری از کشورها بویژه کشورهای در حال توسعه و عقب نگهداشته شده در فعلیت بخشیدن به سه اصل اساسی ذیل با دشواری مواجهند: اطمینان یافتن از تامین غذایی کافی و سالم و با کیفیت مناسب در سطح ملی، خانوار، فرد، ایجاد برقراری ثبات در تامین غذا در تمامی روزهای سال، اطمینان یافتن از دسترسی مستمر فیزیکی و اقتصادی خانوار به غذای کافی جهت تامین نیازهای اساسی.
* یک میلیارد نفر سوء تغذیه دارند
پاک نژاد گفت: آمارهای مربوط به وضعیت کلی امنیت غذایی نشان می‌دهد، با وجود رشد روز افزون تولید جهانی غذا و افزایش امید به امنیت غذایی، متاسفانه در جهان بیش از یک میلیارد نفر به سوء تغذیه مزمن دچارند.
وی ادامه داد: حدود 190 میلیون کودک زیر پنج سال در کشورهای عقب نگهداشته شده بویژه کشورهای افریقایی به سوء تغذیه و کمبود انرژی دچار بوده و روزانه 40 هزار کودک کمتر از پنج سال در اثر بیماری و سوء تغذیه جان خود را از دست می‌دهند.
مدیر کل صنایع تبدیلی اضافه کرد: بیش از دو میلیارد نفر از جمعیت جهان به کمبود ریز مغذی‌ها مبتلا می‌باشند و در کنار این آمارها بیماری‌های ناشی از فزونی مصرف نیز به نوعی دیگر حیات برخی از گروههای ثروتمند و بر تنعم را مورد تهدید قرار می‌دهد.
وی افزود: به طور کلی نا امنی غذایی چالشی بزرگ بر سر راه رفاه بشری و توسعه یافتگی است و چنانچه به صورت ریشه‌ای و جدی چاره‌ای اندیشیده نشود، بی شک بشریت آینده‌ای مبهم در این زمینه پیش رو خواهد داشت.
پاک نژاد گفت: تولید محصولات کشاورزی در زیر بخش های زراعی، باغی، دام و طیور، شیلات و آبزیان نقش کلیدی در فرآیند تحقق امنیت غذایی داشته ،ولی محصولات کشاورزی همواره از دو ویژگی مهم فصلی و غیر دائمی بودن تهدید و فساد و آسیب پذیری بالا برخوردار می‌باشند. این دو ویژگی سبب می‌شود که امنیت غذایی در کشور به مخاطره بیفتد، زیرا این دو ویژگی تامین سبد کالای مطلوب و در دسترس بودن غذا در تمامی اوقات سال را دچار مشکل می‌نماید.
وی افزود: ضایعات مواد غذایی در کشور ایران متاسفانه از میزان متعارف کشورهای در حال توسعه به مراتب بیشتر بوده به گونه‌ای که بخش قابل ملاحظه‌ای از محصولات کشاورزی که با صرف نهاده‌های مختلف تولید می‌شوند، بدلایل مختلف در چرخه تولید تا مصرف، ضایع می‌شوند.
* ضایعات باغبانی 28 درصد
پاک نژاد گفت: برآوردهای کارشناسی به عمل آمده حاکی از اینست که این ضایعات بطور متوسط در بخش کشاورزی و زیر بخش‌های زراعی، باغی، دام و طیور، شیلات و آبزیان بطور متوسط حدود 8/17 درصد می‌باشد. زیر بخش باغبانی با 1/28 درصد بالاترین و زیر بخش دام و طیور با 1/6 درصد کمترین ضایعات را به خود اختصاص می‌دهند.
* ضایعات 6/2 میلیارد دلاری در سال
مدیر کل صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی ادامه داد: بر پایه آمارهای موجود ارزش اقتصادی ضایعات محصولات کشاورزی حدود 6/2 میلیارد دلار برآورد می‌شود که این رقم می‌تواند تامین کننده غذای حدود 10 تا 15 میلیون نفر در کشور باشد.
وی افزود: محصولات کشاورزی عمدتا در فصول مشخص و غیر دائم تولید شده ولی در طول سال مصرف می شوند و از درجه فساد و آسیب پذیری بالا برخوردار بوده و بیش از نیمی از محصولات کشاروزی تولیدی مازاد بر مصرف تازه خوری بوده و می‌بایست در شرایط مناسب، نگهداری، درجه بندی، بسته بندی، فرآوری و در زمان‌های مناسب به بازار مصرف عرضه گردند.
پاک نژاد گفت: ایجاد، توسعه و حمایت از صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی به ویژه صنایع غذایی در کانون و قطب‌های عمده تولید محصولات کشاورزی با مشارکت بهره‌برداران بخش امری ضروری و اجتناب ناپذیر بوده، زیرا این صنایع ضمن افزایش ارزش افزوده و رشد نیروی کار مازاد بر بخش کشاورزی در مناطق روستایی شده و با توسعه ظرفیت فرآوری محصولات کشاورزی مشکل فصلی و غیر دائمی بودن تولید این گونه محصولات و همچنین فسادپذیری و آسیب پذیری این گونه محصولات را رفع نموده و گامی موثر در جهت کاهش ضایعات و استفاده بهینه از زائدات و پسماندهای محصولات کشاورزی می‌باشد.
وی افزود: بنابراین در بخش کشاورزی برای انجام ماموریت‌هایی که موجب قانون بر عهده ما گذاشته شده، ناگزیریم به صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی بویژه صنایع غذایی که در ماده 8 قانون تشکیل وزارت متبوع بر آن تصریح شده است به عنوان یکی از زیر بخش‌های ضروری خود بپردازیم و با مدیریت صحیح و دانایی محور، تعامل این زیر بخش را با سایر زر بخش ها نظیر زراعت، باغبانی، دام و طیور و شیلات و آبزیان در راستای دستیابی به امنیت غذایی، ایمنی غذا و کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، هر چه فعال‌تر نمائیم.
وی افزود: بررسی‌های بعمل آمده توسط صاحبنظران امر فرایند، گواه بر این مدعاست که فرایند تولید، فرآوری و توزیع محصولات کشاورزی بویژه صنایع غذایی دارای ویژگی‌های اساسی و متفاوت از سایر محصولات کارخانه‌ای است. این ویژگی‌های مهم سبب شکل‌گیری و ساختار جدید در بازارهای تولید، فرآوری و توزیع این محصولات شده است.
وی ادامه داد: سازمان خواروبار جهانی (FAO) در تلقی جدید از کشاورزی مدرن، فعالیت کشاورزی را از مزرعه تا سفره قلمداد نموده و کلیه فعالیت‌های مربوط به تولید، نگهداری، فرآوری و توزیع محصولات کشاورزی را در بخش کشاورزی لحاظ می‌نماید. با توجه به دیدگاه و تعریف ارائه شده از فعالیت کشاورزی توسط سازمان خوار و بار جهان ی(FAO) ، طی دهه‌های گذشته تغییرات عمده‌ای در مدیریت زنجیره محصولات غذایی رخ داده است. پاک نژاد گفت: منشاء اصلی تغییر، ناشی از نگرانی روز افزودن از وضعیت سلامت و بهداشتی بودن محصولات غذایی از یک سو و افزایش درآمد و تقاضای روز افزون برای محصولات غذایی با ارزش بالا از طرف مصرف‌کنندگان کشورهای صنعتی و کشورهای در حال توسعه از سوی دیگر می‌باشد. این عامل سبب سازماندهی جدیدی در میان نقش آفرینان عمده زنجیره محصولات غذایی، یعنی تولیدکنندگان،فرآوری‌کنندگان و توزیع‌کنندگان آن شده است.
وی افزود: امروزه رهیافت‌های مختلفی از جمله مدیریت زنجیره عرضه و رهیافتی جدیدتر بنام مدیریت زنجیره ارزش محصولات کشاورزی در سازماندهی و شکل گیری زنجیره عرضه محصولات غذایی نقش مهمی ایفاء می‌نماید. عنصر کلیدی و راهنما در این رهیافت‌ها توجه به تقاضا‌گرایی و ایجاد رضایت‌مندی برای مصرف کننده نهایی است،مشتری بابت رضایت‌مندی خود حاضر به پرداخت بیشتری برای محصولات با کیفیت بالاتر است و یکی از مهمترین جنبه‌های کیفیت عدم استفاده از نهاده‌های غیر استاندارد در تولید محصول می‌باشد، لذا برای ایجاد کیفیت در محصول فرآوری شده می‌باید محصول با کیفیت در مزارع تولید شود. یعنی نقش تولیدکنندگان محصولات اولیه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌شود.
وی افزود: به همین دلیل است که امروزه ایجاد زنجیرههای عمودی برای ایجاد ارزش افزوده بیشتر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده و نمی‌توان ارزش افزوده زنجیره غذایی را بدون همکاری تمام عناصر زنجیره یعنی تولیدکنندگان،فرآوری‌کنندگان و توزیع کنندگان محصول به منصه ظهور رساند.
پاک نژاد معتقد است: تحقق این امر نیاز به سیاستگذاری متمرکز بر زنجیره صنعت غذا می‌باشد، بطوری که بتوان بصورت یکپارچه تمامی زنجیره محصول غذایی را با سیاست‌های هماهنگ، مدیریت و نظارت کرد. در پی همین ضرورت است که تعدادی از کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته سیاست‌های مربوط به امنیت غذایی، بهداشت و سلامت غذا، فرآوری صنایع غذایی را در ارتباط تنگاتنگ با سیاست بخش کشاورزی قرار می‌دهند، زیرا مهمترین عامل عرضه سالم و با کیفیت یک محصول برای فرآوری و مصرف به ایجاد شرایط مناسب تولید آن بر می‌گردد.
وی افزود: گرایش امروزه به ویژه در کشورهای توسعه یافته و صنعتی، استقرار بخشی از عملیات فرآوری در کنار مزارع و ادغام این واحدها با یکدیگر می‌باشد و یکی از مفاهیم مدیریت در زنجیره عرضه همین موضوع می باشد. در صورتی این دیدگاه محقق خواهد شد که سیاستگذاری‌های مربوط به نقش آفرینان عمده زنجیره محصولات غذایی یعنی تولیدکنندگان، فرآوری‌کنندگان و توزیع کنندگان بصورت متمرکز در بخش کشاورزی صورت پذیرد.
پاک نژاد گفت: اجرای این سیاست باعث خواهد شد تا رقابت از میان کسب و کارها در مرحله تولید، فرآوری و توزیع فاصله گرفته و به صورت رقابت کامل میان زنجیرههای ارزش تغییر یابد. در مدیریت زنجیره عرضه، هزینه‌های مربوط به کل زنجیره تولید، فرآوری و توزیع محصولات کشاورزی در راستای تامین تقاضای مشتریان کاهش یافته، سفارشات بموقع تحویل مشتریان داده می‌شود. انعطاف پذیری جهت پاسخگویی به تقاضای مشتریان در زنجیره عرضه ایجاد می‌شود، قابلیت ردگیری محصولات کشاورزی در فرآیند تولید،فرآوری در زمینه تغییرات ژنتیکی، نهاده‌ها،بیماری‌ها و آفات و همچنین فرآیند توزیع بوقوع پیوسته و نگرانی‌هایی که در خصوص عدم ایمنی غذا و مخاطرات بهداشتی مربوط به مواد غذایی که ناشی از ارگانیسم‌های تغییر یافته ژنتیکی بر زنجیره مواد غذایی سالم و با کیفیت بالا وجود دارد، مرتفع و اعتمادسازی مجدد در زمینه مواد غذایی، انسان و محیط زیست ایجاد می شود.
پاک نژاد خاطر نشان ساخت: هزینه‌های مربوط به زنجیره در راستای تامین تقاضاهای مشتریان شامل هزینه‌های مواد اولیه، هزینه تولید محصولات، هزینه مراکز توزیع، هزینه‌های حمل و نقل مواد اولیه به مراکز تولید و محصولات نهایی به مراکز توزیع و همچنین هزینه‌های نگهداری موجودی و هزینه نهایی محصولات تولیدی به حداقل کاهش یافته، سفارش‌های مشتریان در زمان مقرر و به مقدار مشخص به آنان تحویل داده شده و توانایی زنجیره عرضه در انعطاف‌پذیری نسبت به پاسخگویی به تقاضای مشتریان افزایش می‌یابد.
وی گفت: در کشور ما به علت عدم وجود مدیریت هماهنگ بین تولید و فرآوری محصولات کشاورزی و همچنین نبود یک استراتژی جامع و مطلوب در این زمینه با مشکلاتی برای بخش کشاورزی و زیر بخش آن یعنی صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی بویژه صنایع غذایی مواجه می‌باشیم. زیرا همانگونه که گفته شد صنایع غذایی اصولا بخشی از زنجیره ارزش در بخش کشاورزی است و زمانی می‌تواند درست مدیریت شود که تدوین استراتژی‌ها، سیاست‌ها و برنامه‌های آن در بخش کشاورزی صورت پذیرد و گرنه اقدامات و سرمایه‌گذاری در آن اثر بخشی لازم را در عمل به همراه نخواهد داشت، موقعیت کمی و کیفی صنایع غذایی بیش از 70 درصد به بخش کشاورزی وابسته است و هرگونه موفقیت یا عدم موفقیت در بخش کشاورزی مستقیما صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی بویژه صنایع غذایی را متاثر نموده و بالعکس هرگونه موفقیت یا عدم موفقیت در صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی بویژه صنایع غذایی در افزایش بهره‌وری بخش موثر خواهد بود.
پاک نژاد گفت: متاسفانه در حال حاضر این زیر بخش مهم بخش کشاورزی عمدتا از بخش خارج است و امکان تعامل اثر بخش و موثر آن با بخش کمتر وجود دارد و در حقیقت این مهمترین حلقه زنجیره ارزش، خارج از بخش قرار دارد و سیاست‌ها و استراتژی‌ها آن در جای یدیگر تدوین و اجرا می‌شود که ادامه این وضعیت می تواند چالش‌هایی را فرآروی بخش کشاورزی قرار دهد. |
| منبع : خبرگزاری فارس |
 خبر قبل | خبر بعد |
|
|
|